چرا نرخ دلار در فروردین ۹۸به هم نریخت؟

در روز‌های اخیر همتی رئیس کل بانک مرکزی پالس‌هایی از یک نبرد تمام عیار در حوزه ارزی را می‌داد. منتهی دقیقاً مشخص نبود که جریان چه بوده است روزنامه خراسان در یادداشتی دلایل ثبات نسبی بازار و مدیریت این بازار را به به دلایل زیر تشریح کرد.

۱ -گزارش‌ها هم اینک حاکی از آن است که در نقطه آغاز این هجمه ارزی یعنی تعطیلات نوروز، بر خلاف سال گذشته، صرافی‌های بانک مرکزی در بازار حضور داشته و تعطیل نبوده اند. این موضوع، امکان بازی آزاد نرخ سازان مجازی را تا حدی محدود ساخت که نتیجه آن را در بازار ارز ابتدای فروردین دیدیم؛ لذا پی ریزی اولیه روانی این هجمه با شکست مواجه شده است.

۲-در فروردین امسال، برخلاف سال گذشته که در تلاطمات ارزی بهمن و اسفند ۹۶، دست بانک مرکزی برای نقش آفرینی در بازار نقد بسته بود، این بار بانک مرکزی با سیاست‌های پیشینی، دست پری از نظر منابع ارزی داشته و مهم‌تر این که طبق اظهارات همتی با چشمانی باز در بازار ارز حاضر بوده و هست.

۳ – سومین عامل مربوط به سیاست جدیدی است که بانک مرکزی پس از تغییر مدیریت و به توصیه کارشناسان در پیش گرفته که به تغییر نقشه ارزی موسوم است. به این معنا که اتکای ارزی عمدتاً متکی بر کانال‌های موجود در دبی، به دلیل همکاری این کشور با بازو‌های تحریم گر آمریکا در منطقه، به نحو هوشمندانه‌ای در حال چرخش به سوی همسایگان نزدیک و کانال‌های مطمئن (به لحاظ سیاسی) به خصوص عراق است. به طوری که همتی در جریان سفر خود به عراق در سال گذشته و نیز سفر هیئت عراقی به ایران در روز‌های اخیر، از توسعه تبادلات مالی با این کشور سخن گفته است.

این چرخش سیاستی، هم اینک به کاهش روزافزون نقش دبی در تعیین نرخ دلار و ارز در تهران و به طور خلاصه کند شدن تیغ تحریم آمریکا در کانال ارزی دبی شده است. مزیت مهم این چرخش سیاستی به نوع بازار ارز عراق باز می‌گردد که عمدتاً متکی بر بازار نقد و تبادلات غیر بانکی است و امکان دورزدن تحریم‌ها از این طریق بسیار آسان است. ضمن این که مناسبات استراتژیک ایران و عراق نیز مانع از آن می‌شود که عراق بخشی از نقشه تحریمی علیه ایران باشد؛ لذا این سیاست مصداق دقیق یارانه‌ای است که سیاست منطقه‌ای ایران هم اینک به اقتصادش می‌دهد!

۴ – چهارمین عامل نیز به بازار متشکل ارزی بر می‌گردد که هم اینک مسئولان بانک مرکزی وعده راه اندازی آن را تا اواخر فروردین داده اند. بدین ترتیب بسیار امید می‌رود که مرجع قیمت گذاری نرخ ارز به جای اتکا به یک نقطه خارجی، به داخل کشور انتقال یابد و عرضه و تقاضای داخلی، نرخ صحیح ریال در برابر دلار را مشخص کند. در نتیجه معاملات لفظی و فردایی و کانال‌های تلگرامی و… جای خود را به تابلو‌های شفاف و عوامل موهومی و پشت پرده مجازی جای خود را به اخبار و وقایع قابل رصد در حوزه بازار ارز خواهند داد.

در مجموع باید گفت که اقدامات بانک مرکزی در حضور پیشگیرانه، فعال و موثر در جنگ ارزی فروردین ماه قابل تقدیر است. این تجربه، به همه نشان می‌دهد که حضور فعالانه در مقابل دشمن اقتصادی راه‌های زیادی را برای مقابله با هجمه‌های تحریمی پیش پای اقتصاد ایران خواهد گذاشت. از منظر پیش بینی نرخ ارز با توجه به افزایش اخیر نیز، مجموع عوامل و اقدامات یادشده، آینده روشنی را برای بروز شوک ارزی یا افزایش‌های بی سابقه پیش روی قرار نمی‌دهد و کارشناسان معتقدند که بازتحریم سپاه در روز‌های اخیر، دستاورد اقتصادی جدیدی پیش پای اتاق جنگ خزانه داری آمریکا قرار نخواهد داد.